Τετάρτη 15 Ιουνίου 2011

Συλλογική ευφύια

Wordle: Συλλογική σοφία

Η αξία οποιουδήποτε μέσου είναι ευθέως ανάλογη με την κουλτούρα αυτών που το χρησιμοποιούν. Με βάση αυτό το σκεπτικό παρουσιάζω την πορεία που ακολουθούν οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης και το internet γενικότερα. Η κατανόηση της κατεύθυνσης των νέων μέσων θα συμβάλει στην ορθή αξιολόγηση και χρήση τους από το κοινωνικό σύνολο, ενώ ελπίζω να ξεπεραστούν οι προκαταλείψεις που υπάρχουν στην κουλτούρα μας. Αν υπάρχει ένα κοινό όραμα του τι θέλουμε να πετύχουμε τότε η αποτελεσματικότητα των μέσων γίνεται βέλτιστη.

Κατακλυσμός πληροφοριών

Web sites - Social Media - Augmented reality - Location based services - Blogs - Facebook - Twitter - Internet of things. Όροι και έννοιες που έχουν "δέσει" με μία ουσία: Πλήθος πληροφοριών για ανθρώπους, τοποθεσίες, αντικείμενα και προσωπικές απόψεις για οποιοδήποτε θέμα βάλει ο ανθρώπινος νους. Ένα σύμπαν στοιχείων, ενίοτε χρήσιμων που μπορούν να προσφέρουν γνώση ή και σοφία αν τύχουν σωστής αξιολόγησης την κατάλληλη στιγμή. Και όμως αυτή τη στιγμή αυτό το σύμπαν ρέει γύρω μας και περνά ανεκμετάλλευτο, αν και ευτυχώς καταχωρείται. Για να καταστούν χρήσιμες όλες αυτές οι πληροφορίες θα πρέπει να καταχωρούνται, μορφοποιούνται, κατηγοριοποιούνται έτσι ώστε να είναι κατανοητές και προσιτές (και από πλευράς όγκου), ενώ στην συνέχεια θα πρέπει να μπορούν να κατευθυνθούν προς τους ενδιαφερόμενους χωρίς επεμβάσεις!!! Συνοπτικά θα έλεγα ότι πρέπει να αποκτούν σημασία (η οποία ενίοτε μπορεί και να είναι πολύπλευρη).



Η σημερινή τεχνολογία μας έχει δώσει τα μέσα καταγραφής (PCs, δίκτυα ανοιχτού χώρου, GPS, κάμερες, κινητά τηλέφωνα, RFiD) και με την αρχιτεκτονική του cloud υπάρχει άπλετος αποθηκευτικός χώρος και επεξεργαστική-υπολογιστική ισχύς. Εδώ και μερικά χρόνια έχει αρχίσει με δαιμονιώδη ρυθμό, που ξεπερνά την φαντασία μας, η καταγραφή πληροφοριών τόσο του φυσικού κόσμου όσο και του νοητού - πνευματικού. Επίσης έχουν αναπτυχθεί τα εργαλεία - μέσα που μπορούν να αναμεταδίδουν αυτές τις πληροφορίες σε κάθε ενδιαφερόμενο ανά πάσα στιγμή. Για την ακρίβεια, η κατεύθυνση αυτή έχει ξεκινήσει από τα τέλη της δεκαετίας του '90, με πλατφόρμες όπως το Autonomy που είχαν παρουσιαστεί τότε. Αρκεί να δει κανείς τον όγκο των διδακτορικών που "επενδύονται" διεθνώς σε αυτή την κατεύθυνση της επιστήμης της πληροφορικής.

Στις μέρες μας ο ρυθμός αύξησης - ανάπτυξης των διαθέσιμων πληροφοριών είναι πέραν των δυνατοτήτων παρακολούθησης και αξιοποίησης όχι μόνο για τον μέσο άνθρωπο, αλλά ακόμα και για τους ειδικούς ή και από ομάδες ειδικών! Ο ρυθμός αυτός σίγουρα θα συνεχίσει να επιταχύνεται και να διογκώνεται. Οπότε η δυσκολία θα μεγαλώνει καθώς πλέον υπάρχει ροή πληροφοριών ακόμα και από αντικείμενα / συσκευές (internet of things). Ήδη είναι αδύνατο, ένα άτομο ή ακόμα και μία ομάδα ατόμων, να έχει εποπτεία ακόμα και ενός τομέα πληροφοριών.  Υπό αυτές τις συνθήκες, οι αποθηκευμένες πληροφορίες δεν γεννάνε γνώση προς το παρόν τόσο γρήγορα όσο θα φανταζόταν κάποιος.

Γνώση από τις πληροφορίες

Προφανώς τα παραπάνω καθορίζουν την επιτακτική ανάγκη διαδικασιών και τεχνικών οργάνωσης - οπτικοποίησης και διασποράς της γνώσης (και όχι της πληροφορίας) που μπορεί να προκύπτει από το σύνολο των διαθέσιμων πληροφοριών. Ο μέσος σύγχρονος άνθρωπος μέσα στον κοινωνικό ιστό και την καθημερινότητά του θα πρέπει να μπορεί να παίρνει τις καλύτερες αποφάσεις εκμεταλλευόμενος την διαθέσιμη γνώση που πηγάζει από τα δεδομένα. Το "νευρικό σύστημα" μεταφοράς των πληροφοριών που καταγράφουν τα "αισθητήρια" υπάρχει. Όπου "νευρικό σύστημα" βάζε τα δίκτυα επικοινωνίας και όπου "αισθητήρια" τα πρόσωπα και τις συσκευές που μεταδίδουν τις πληροφορίες. Η "μνήμη" επίσης υπάρχει και αναφέρομαι τόσο στη κεντρική αποθήκευση των πληροφοριών, όσο και στις ατομικές δυνατότητες του καθενός από εμάς.



Η τεχνολογία πρέπει να μας παράσχει την δυνατότητα ανάσυρσης, οπτικοποίησης και μέχρι ενός σημείου αυτοματοποίησης της μετάδοσης γνώσης. Θα πρέπει να μπορούμε να "βλέπουμε" μπροστά μας λύσεις, την ώρα που τις χρειαζόμαστε. Λύσεις που έχουν προκύψει ή λύσεις που μπορεί να προκύπτουν από συνδυασμό των αποθηκευμένων σχετικών στοιχείων.



Αυτό προϋποθέτει ανάλυση του νοήματος (απόδοση σημασίας) των πληροφοριών που αποθηκεύονται ή έχουν ήδη αποθηκευτεί έτσι ώστε να συνδέονται μεταξύ τους. Το νόημα μπορεί να προκύψει από κάποια μετρήσιμα φυσικά χαρακτηριστικά ή από στοιχεία ανάλυσης.
  • Το απλό πρώτο βήμα είναι η γεωαναφορά των πληροφοριών. Έτσι οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες που είναι μέσα στην γεωγραφική εμβέλειά τους.
  • Ένα δεύτερο βήμα είναι η κατηγοριοποίησή τους κάτι το οποίο επιτυγχάνεται με τις λέξεις κλειδιά (keywords) ή με χρήση ειδικών σημάνσεων (βλ. # tags στο Twitter για παράδειγμα). Αυτά τα δύο βήματα βρίσκονται σε εξέλιξη τα τελευταία χρόνια.
  • Πιο δύσκολα βήματα χαρακτηρισμού είναι αυτά που αφορούν την ταυτοποίηση με βάση το σχήμα, το χρώμα, το υλικό και το μέγεθος. Δηλαδή να μπορούν αυτόματα να αναγνωρίζονται αντικείμενα ή πρόσωπα από την εμφάνισή τους! Έτσι θα είναι εφικτοί αυτόματοι συνδυασμοί (π.χ. αυτόματη ομαδοποίηση για όλα τα ρούχα ή όλα τα αυτοκίνητα ή όλα τα βρώσιμα μανιτάρια)
  • Έμμεσος χαρακτηρισμός των πληροφοριών μπορεί να προκύπτει από την χρήση που έτυχαν από άλλους ενδιαφερόμενους στο παρελθόν. Δηλαδή μιλάμε για αξιολόγηση της ίδιας της πληροφορίας, αλλά και συλλογή στοιχείων της συμπεριφοράς του χειριστή αφού έλαβε γνώση αυτής.
  • Άλλο επίπεδο αφορά τον συσχετισμό των πληροφοριών με βάση την "ζωή" τους στον χρόνο. Μιλάμε για συσχετισμούς του timeline δραστηριότητας ή αξίας όπως αυτό προκύπτει μέσα από μηχανές αναζήτησης, συστήματα κοινωνικής δικτύωσης ή αισθητήρες καταγραφής. Πρώτη μορφή τέτοιας απόδοσης σημασίας είναι τα διάφορα trends που παρουσιάζουν μηχανές όπως το Google ή το Twitter κλπ.
Στην συνέχεια υπάρχει το θέμα της προβολής των συναφών - σχετικών πληροφοριών στον ενδιαφερόμενο. Η παρουσίαση οφείλει να γίνεται με βάση το νόημα που τους έχει αποδοθεί. Επίσης πρέπει να γίνεται όσο πιο άμεσα στον ενδιαφερόμενο. Χωρίς να απαιτείται ψάξιμο των πηγών (που είναι πλέον αναρίθμητες) και αξιολόγηση των στοιχείων (που θα γίνεται αυτόματα). Με αυτό τον τρόπο θα συνδυάζονται τοποθεσία και ταυτότητα της πληροφορίας και θα παρουσιάζονται στον ενδιαφερόμενο μόνο οι συναφείς καταχωρίσεις.

Αν το πλήθος των καταχωρημένων πληροφοριών είναι μεγάλο (ειδικά αν εισάγουμε και παράγοντες ιστορικότητας), τότε πρέπει να βρούμε τεχνολογικές λύσεις και μεθόδους οπτικοποίησης που θα καθιστούν εύχρηστο αυτόν τον όγκο. Παράδειγμα είναι εφαρμογές επικάλυψης της πραγματικότητας με επίπεδα πληροφοριών, ή γραφικές ροές με χρονικό συντελεστή κλπ. Ωστόσο εδώ θα πρέπει να σχεδιαστούν νέα interfaces για τους χειριστές που θα διευκολύνουν την περιήγηση.

Σε αυτήν την κατηγορία εντάσσω και τις εφαρμογές λογισμικού που συνδέουν τις έννοιες από πλήθος πηγών και δημιουργούν "ροές" και trends πληροφοριών. Η γραφική παρουσίαση αυτών είναι μία προφανής λύση οπτικοποίησης. Τα γραφήματα ταιριάζουν με την κουλτούρα και το εκπαιδευτικό σύστημα των περισσότερων χρηστών.

Η δεοντολογία της γνώσης

Ειδικά τα δύο τελευταία σημεία των μεθόδων απόδοσης σημασίας στις πληροφορίες, όπως τα παρουσίασα παραπάνω, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην χρήση που τυγχάνουν από τους ενδιαφερόμενους. Σε έναν πολιτισμό συλλογικής σοφίας και γνώσης, το κάθε άτομο που χρησιμοποιεί τις πληροφορίες και τα παράγωγά τους ή και που παράγει αυτές, έχει ευθύνη απέναντι στους υπόλοιπους για την δεοντολογικά σωστή χρήση. Με αυτό δεν αναφέρομαι σε "κατευθυνόμενη" χρήση (καλούπια), αλλά σε μεθοδολογία σκέψης και συσχετισμού αυτής με τις πληροφορίες.

Ωστόσο υπάρχει πάντα ο φόβος της δημιουργίας συντηρητικών κοινωνιών και χειραγώγησης των κοινοτητών από την μορφή που αποκτά η γνώση και την υπερβολική ανάλυση. Τα συστήματα που προκύπτουν, έχουν ενσωματωμένη την δυνατότητα ερμηνείας και πρόβλεψης μέσω μοντέλων. Αυτή η βάση από μόνη της είναι αρκετά συντηρητική καθώς οποιαδήποτε αλλαγή είναι μία αντίφαση καθώς το ίδιο το σύστημα θα πρέπει να μπορεί να την ερμηνεύσει! Αυτό είναι ένα υπάρκτό πρόβλημα που χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση. Δείτε ένα σχετικό άρθρο: The Limits of Big Data - ReadWriteCloud καθώς και ένα σχετικό ντοκυμαντέρ του BBC: All Watched Over by Machines of Loving Grace

Οι "τάξεις" της κοινωνίας της γνώσης

Θα προκύψουν κάποιες νέες "τάξεις" ανθρώπων και συστημάτων μέσα από αυτή την διαδικασία της συλλογικής γνώσης.
  • Δημιουργοί = παράγουν σοφία σε πρώτο επίπεδο. Μιλάμε για "γέννηση" γνώσης μέσα από διαδικασίες ανάλυσης, σπουδής, συνειδητοποίησης και καταγραφής
  • Αναμεταδότες = αυτοί που προωθούν και εμπλουτίζουν σε κάποιο βαθμό την γνώση που "γέννησαν" τα συστήματα ή οι "δημιουργοί". Άνθρωποι με επηρροή και παραγωγικό δίκτυο διανομής.
  • Καταναλωτές = Αναγνώστες και χρήστες της γνώσης όπως αυτή παράγεται και αναμεταδίδεται
Παρά το ότι έχει ιδιαίτερη αξία η τάξη των δημιουργών, σε όλα τα βήματα (με βάση τις διαδικασίες απόδοσης σημασίας που ανέφερα προηγούμενα) όλες οι "τάξεις" προσθέτουν αξία στις πληροφορίες. Είτε με την απλή αριθμητική καταγραφή της δραστηριότητας τους ή και με την αξιολόγηση που κάνουν και την πυκνότητα χρήσης που προκύπτει καθαρά υπολογιστικά. Οπότε και ο απλός "καταναλωτής" μπορεί και πρέπει να έχει συνείδηση της αξίας του μέσα σε αυτή την αλυσίδα.

Ο πολιτισμός μας έχει περάσει ήδη από την κοινωνία της πληροφορίας σε αυτή της γνώσης. Δύναμη πλέον έχει ο κάτοχος της γνώσης που προκύπτει από τις διαθέσιμες πληροφορίες. Και φυσικά η δύναμη αυτή προέρχεται από την αποτελεσματική εφαρμογή της γνώσης σε αποφάσεις και διαδικασίες.

Ενδιαφέρον ανάγνωσμα: Birth of the global mind - FT.com 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου